Przewodnik po problematyce osób niewidomych i słabowidzących

Drogi Czytelniku!

Jesteś życzliwy ludziom, chcesz im pomóc - przeczytaj.

 

Informacje zawarte w „Przewodniku po problematyce osób niewidomych i słabowidzących” ułatwią Ci zorientowanie się w najważniejszych problemach życiowych niewidomych i słabowidzących, ich ograniczeniach i możliwościach, potrzebach, uwarunkowaniach społecznych, ekonomicznych, prawnych itp. Powinny one zainteresować:

a) pracowników Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, pracowników powiatowych centrów pomocy rodzinie i ośrodków pomocy społecznej,

b) nauczycieli niewidomych i słabowidzących uczniów,

c) pracowników organizacji i instytucji działających na rzecz niewidomych i słabowidzących,

d) kandydatów na studia pedagogiczne, psychologiczne, socjologiczne i pokrewne oraz studentów tych kierunków,

e) rodziców posiadających niewidome i słabowidzące dzieci oraz członków rodzin osób niewidomych i słabowidzących,

f) osoby niewidome i słabowidzące.

 ***

Dobrze byłoby, żeby każdy, kto spotyka osoby niepełnosprawne, w tym niewidome i słabowidzące, kto im pomaga często lub tylko sporadycznie, choć trochę orientował się w ich możliwościach i ograniczeniach. Niekoniecznie musi to być wiedza pogłębiona. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych wymaga pomocy różnych specjalistów, przygotowanych do nauczania, udzielania porad prawnych, rehabilitacyjnych i psychologicznych, prowadzenia zajęć rehabilitacyjnych z różnych dziedzin: nauki samodzielnego poruszania się niewidomych, posługiwania się komputerem itp. Jeżeli potrzebna będzie Ci wiedza specjalistyczna, musisz ją zdobyć na uczelniach lub specjalnych szkoleniach organizowanych, np. przez Polski Związek Niewidomych.

Nie każdy jednak może pogłębiać wiedzę na temat wszystkich rodzajów niepełnosprawności oraz problemów z nimi związanych i nie każdemu jest to potrzebne. Najczęściej wystarczy dobra wola, chęć pomocy, obserwacja, rozmowa z zainteresowanym i ogólna orientacja w problematyce osób, którym się pomaga. Nie wystarczy to do udzielania specjalistycznej pomocy, ale ta codzienna, ludzka jest możliwa i bez gruntownego przygotowania do jej świadczenia.

Popularna literatura, bez wielu naukowych terminów i bez pogłębionych dociekań, może pomóc Ci zrozumieć ich problemy, ograniczenia i możliwości. Taki jest cel „Przewodnika po problematyce osób niewidomych i słabowidzących”.

 ***

Utrata wzroku w rozumieniu większości ludzi jest największym nieszczęściem, gorszym od wszystkiego, co można sobie wyobrazić, co może spotkać człowieka. Tak nie jest, ale wielu tak uważa i dla nich jest to prawdą.

Spotykasz niewidomych na ulicy, w środkach lokomocji, w sklepach, w urzędach, w przychodniach i w innych miejscach. Może ktoś z Twoich bliskich ma kłopoty ze wzrokiem? Może członek rodziny, może Twój znajomy jest niewidomy lub słabowidzący, może potrzebuje pomocy. Nie bój się porozmawiać, zapytać, w czym możesz pomóc. A może niewidomych lub słabowidzących spotykasz na gruncie towarzyskim lub rodzinnym. Obserwujesz ich zachowania i zastanawiasz się, czasami dziwisz się, czasami wywołują Twoją litość, czasami jesteś zszokowany. Porównujesz ich sytuację do własnej i do sytuacji Twoich znajomych. Masz wątpliwości, niekiedy nie rozumiesz ludzi, z którymi przyszło Ci pracować lub spotykać się w innych okolicznościach.

A może Twoje obowiązki służbowe wymagają kontaktów z osobami niepełnosprawnymi? Może Twoja praca wymaga rozwiązywania ich problemów? Może szkolisz ich, może rozpatrujesz wnioski o dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, przyznajesz dofinansowanie do udziału w turnusach rehabilitacyjnych, zastanawiasz się, co jest dla nich barierą, której usunięcie trzeba sfinansować, udzielasz rad? W takim przypadku potrzebujesz więcej informacji, więcej wiedzy, zrozumienia, a może nawet cierpliwości. Poczytaj, a z pewnością wiele dowiesz się o niewidomych i słabowidzących, o ich problemach, ograniczeniach i możliwościach. Może wiedza ta ułatwi Ci pracę i stanie się ona bardziej satysfakcjonująca, bardziej skuteczna.

Zamierzasz podjąć studia pedagogiczne, psychologiczne lub podobne, rozpocząłeś takie studia - poczytaj. Łatwiej będzie Ci zrozumieć ludzi i swój stosunek do nich. A może tracisz wzrok, może grozi Ci ślepota, może już widzisz bardzo słabo albo nie widzisz zupełnie? Ty również znajdziesz tu informacje i rozważania, które mogą Ci pomóc przezwyciężać trudności.

Nie musisz czytać „Przewodnika...” od początku do końca. Zacznij od rozdziału 2. - „Prezentacja treści”. Zorientujesz się, co Ci najbardziej jest przydatne, co może Cię zainteresować i zapoznaj się z treścią wybranych rozdziałów lub podrozdziałów. Niemal każdy z nich stanowi odrębną całość i może być czytany niezależnie od innych. W wielu rozdziałach są odsyłacze do tych, w których dane zagadnienie jest dokładniej naświetlone. Jeżeli nie masz czasu czytać, obejrzyj zdjęcia. Pokazują część prawdy o osobach z uszkodzonym wzrokiem i są godne uwagi.

Z pewnością jednak skorzystasz więcej, jeżeli poczytasz i pooglądasz. W trakcie czytania będziesz mógł odwoływać się do własnej wiedzy, własnych wyobrażeń i spostrzeżeń. Będziesz mógł porównywać własne poglądy na temat osób z uszkodzonym wzrokiem z prezentowanymi w „Przewodniku...”. Być może prezentowane problemy zainteresują Cię i przeczytasz cały „Przewodnik...”. Jeżeli tak się nie stanie, przeczytanie wybranych rozdziałów będzie również pożyteczne dla Ciebie i osób z uszkodzonym wzrokiem, z którymi pracujesz, z którymi żyjesz w rodzinie, czy tylko spotykasz się z nimi okazyjnie.

 ***

Pomoc najczęściej nie będzie wymagała od Ciebie wysiłku, a zawsze będzie potrzebna. Przeprowadzenie przez jezdnię, wskazanie wolnego miejsca w tramwaju, podprowadzenie do odpowiedniego stoiska w sklepie nie wymaga czasu i wysiłku. Nawet tak drobne przysługi bardzo ułatwiają życie niewidomym i słabowidzącym. Tak samo w urzędzie - zapytaj, czy możesz pomóc, poinformuj, a może do Ciebie należy załatwienie sprawy, z którą przyszła osoba niewidoma.

Nie odmawiaj więc, nie czekaj, aż Cię niewidomy poprosi o pomoc. On nie może zwrócić się do osoby, której „dobrze z oczu patrzy”. Nie może, bo nie widzi. Ty łatwo zauważysz, że niewidomy zachowuje się niepewnie, czegoś szuka, jest zdezorientowany, np. stoi na skrzyżowaniu, w tramwaju stoi obok wolnego miejsca i nie wie, że jest wolne. Nie może obserwować, czy osoba, która była przed nim w kolejce do lekarza już weszła, a może już wyszła. Może w biurze pcpr-u niewidomy czeka na pracownika, który jest nieobecny, może ma sprawę do Ciebie i nie wie, że to Ty możesz ją załatwić. Pomóż mu.

Jest wiele podobnych sytuacji. Życie nie składa się z wydarzeń wielkich, doniosłych, historycznych. Życie składa się z dni powszednich, ze spraw drobnych, małych, z szarej codzienności. Nie każdy może czynić dobro na wielką skalę, ale każdy może pomóc człowiekowi, który potrzebuje pomocy. Każdy może, możesz i Ty. A wiedz, że Twoja pomoc, chociaż wydaje się niewielka, może okazać się bardzo przydatna przy załatwieniu sprawy, odnalezieniu adresu, przebyciu jakiejś drogi, dokonaniu zakupu.

 ***

Może masz podstawy do wątpliwości. Patrzysz i widzisz, że niekiedy osoby niepełnosprawne są sprawniejsze od Ciebie, głusi słyszą, niewidomi widzą, a osoby niezdolne do pracy pracują na półtora etatu i mają tyle energii, że każdemu można życzyć, by miał równie dużo. Niektóre osoby niepełnosprawne starają się sprawiać wrażenie, że są najbardziej nieszczęśliwe pod słońcem, inne, że żyje im się łatwo, nawet łatwiej niż osobom pełnosprawnym. Nie zawsze uświadamiasz sobie, że osoby niepełnosprawne są częścią społeczności, w której żyją, że wśród nich występują te same wady i zalety, jakie występują w ich środowisku. Nie zawsze uświadamiasz sobie, że są różne rodzaje niepełnosprawności, że występuje ona w różnym stopniu.

 ***

Nie warto wszystkiego poznawać na drodze własnych doświadczeń. Dobrze jest korzystać z doświadczeń innych ludzi, doświadczeń opartych na wielu obserwacjach, wielu przeżyciach i przemyśleniach. Gdy poznasz, np. przyczyny niezrozumiałych zachowań, niekiedy wypowiedzi, które odbiegają od przyjętych norm i braku taktu, łatwiej będzie Ci je znosić. Powinieneś wiedzieć, że niekiedy Ty możesz być winien negatywnych zachowań wobec Ciebie i wypowiedzi, które Cię rażą, krzywdzą czy bulwersują oraz niesprawiedliwych ocen. Jeżeli uświadomisz to sobie, mniej będziesz skłonny obrażać się, zachowywać żal w sercu, dziwić się i przypisywać osobom niepełnosprawnym cech, które wśród nich występują nie częściej niż w całej społeczności, w której żyją.

 ***

Ważne jest też, żebyś wiedział, że osoby z uszkodzonym wzrokiem również nie są wolne od uprzedzeń, błędnych poglądów, sprzecznych ocen i odczuć. One również obserwują i oceniają. Według niektórych, dobrze widzące osoby nie rozumieją ich potrzeb, mają do nich negatywny stosunek, są interesowne itd.

 ***

W tym miejscu trzeba z całą mocą podkreślić, że bardzo często powszechne opinie i oceny, może również i Twoje, dotyczące osób niepełnosprawnych, nie odpowiadają prawdzie, są dla nich krzywdzące i niesprawiedliwe. Podobnie bardzo często oceny i opinie osób niepełnosprawnych o ludziach bez niepełnosprawności, oparte są na jednostkowych przykładach i doświadczeniach. Są to uogólnione opinie, silnie zabarwione emocjonalnie i daleko odbiegające od rzeczywistości.

 ***

Podobne tematy są przedmiotem rozważań zawartych w „Przewodniku...”. Ich celem jest zwrócenie uwagi na istotne problemy, trudności i ograniczenia osób niepełnosprawnych, a także ich możliwości. Rozważania dotyczą przede wszystkim niewidomych i słabowidzących. Tylko w niewielkim zakresie, dla celów porównawczych, odnoszą się do osób z innymi niepełnosprawnościami. Wyczerpujące potraktowanie całej problematyki osób niepełnosprawnych wymagałoby bowiem wielotomowego dzieła, które swą objętością odstraszałoby czytelników. Poza tym nie jest konieczne rozpatrywanie wszystkich różnic i podobieństw osób z różnymi niepełnosprawnościami. Dokładne przemyślenie problemów osób z uszkodzonym wzrokiem ułatwi zrozumienie również osób z innymi niepełnosprawnościami. Wbrew pozorom bowiem, ludzie niepełnosprawni mają podobne problemy. Najczęściej też nie mają żadnych cech, oprócz samej niepełnosprawności, które różnią ich zasadniczo od pozostałych ludzi.

Na stronicach tej publikacji znajdziesz wiele informacji. Jeżeli się zainteresujesz, być może wzbogacą one Twoją wiedzę oraz zrozumienie ludzkich potrzeb.

 ***

Osoby, które tracą wzrok, potrzebują więcej zrozumienia, pomocy, życzliwości niż niewidomi, którzy już się przyzwyczaili, nauczyli pokonywać trudności. Nowo ociemniali i osoby tracące wzrok natomiast mają przed sobą wielki trud pokonywania niepełnosprawności, własnej niewiary w jakiekolwiek możliwości, pokonywania stereotypów myślowych i często nadmiernej opiekuńczości ze strony najbliższych. Często rodzina i przyjaciele, zamiast pomóc przezwyciężyć trudności wynikające z utraty wzroku, robią „co mogą”, żeby utrudnić proces usamodzielnienia. Odradzają wysiłek, zapewniają o miłości i wyręczają we wszystkim, otaczają nadmierną opieką. Nie postępuj w ten sposób. Nie pogłębiaj trudności, które i bez tego są olbrzymie. Poczytaj i spróbuj pomóc znajomej, przyjacielowi, ojcu czy interesantowi.

 

Kliknij w poniższy link by przejść do całości publikacji: